Halsbanden en kleurringen bij de Rietgans (1971 tot heden)

Vroeger was de Rietgans de meest algemene wintergans in Nederland. Na de Tweede Wereldoorlog is de Rietgans zeer sterk in aantal afgenomen. Na 1970 zijn ook de aantallen Rietganzen weer toegenomen, maar het herstel bleef sterk achter bij dat van de Kolgans. In Europa komen twee ondersoorten van de Rietgans voor, de Taigarietgans, die vooral in strenge winters opduikt (‘geelbekken’ noemen de ganzenvangers hen), en de Toendrarietgans (‘zwartbekken’). Soms worden deze twee ondersoorten als aparte soorten beschouwd, maar daar is nog niet iedereen het over eens.

Taigarietgans ("Geelbek")	Toendrarietgans ("Zwartbek")

Door Alterra zijn sinds 1953 ruim 14.500 Rietganzen geringd met metalen ringen van het Vogeltrekstation Arnhem.
Terugmeldingen geven aan dat de Taigarietganzen vooral uit Scandinavië, maar ook ver oostelijk uit de taiga in het stroomgebied van de Ob (achter de Oeral) worden geschoten en teruggemeld. De Toendrarietganzen trekken minder ver, en broeden vooral in de toendra’s in het noorden van Europees Rusland. ’s Winters zijn ook veel Toendrarietganzen uit Hongarije teruggemeld, terwijl Taiga rietganzen daar eigenlijk nooit gemeld worden (Burgers et al. 1991).

Terugmeldingen van in Nederland geringde Taigarietganzen	Terugmeldingen van in Nederland geringde Toendrarietganzen

Van 1984-1987 hebben we in het Helvoirtse Broek ook 165 Rietganzen gevangen en met een afleesbare witte pootring gemerkt (waarop twee letters gegraveerd waren).

Kannonnetvangst rietganzen Helvoirt (Foto: Gerard van Gool)

Hoewel het Helvoirtse Broek een gebied is waar ook in zachte winters opvallend veel Taigarietganzen voorkomen, vingen we er ook Toendrarietganzen. Van elke vogel werd bij het ringen een pasfoto genomen. Door de witte pootringen konden we de individuele ganzen volgen en uit waarnemingen van Leo van den Bergh weten we precies wie bij wie hoort. Bijgaande foto’s laten de pasfoto’s van twee families zien.:

Toendrarietganzen FV (vader) en HB (moeder) met hun kind

Taigarietganzen KP (vader) en KV (moeder) met hun zonen KS en KZ en dochter KT

Toendrarietganzen FV (vader) en HB (moeder) met hun kind

De nakomelingen van Taigarietganzen hebben net zulke slanke lange snavels als hun ouders, en die van Toendrarietganzen hebben dezelfde zware ‘kauw’snavel met relatief veel zwart als hun ouders.

Halsbanden bij Rietganzen.

Rietgans met halsband

In Oost-Duitsland heeft Erich Rutschke vanaf 1971 veel Rietganzen met gele halsbanden gemerkt. Bij de Gülper See werden deze ganzen met kanonnetten gevangen. Omdat hier vrijwel uitsluitend Toendrarietganzen voorkomen, heeft hij uitsluitend Toendrarietganzen met gele halsbanden gemerkt. De afgelopen jaren hebben we ook weer een aantal Rietganzen in Nederland met gele halsbanden gemerkt, en ook enkele met een zwarte halsband, zoals bij de Kolgans gebruikt wordt. U moet dan ook steeds goed opletten welke soort u bekijkt, als u inzoomt op een halsband. Een enkele Rietgans tussen de Kolganzen kan toevallig ook een zwarte halsband hebben.

Bij Eernewoude is zelfs een gemengd paartje ganzen gevangen, waarvan het mannetje een Toendrarietgans was en het vrouwtje een Kleine Rietgans (een andere soort) . Beiden zijn ook van een gele halsband voorzien.
Er bestaan plannen om volgend seizoen ook weer meer Rietganzen met halsbanden te gaan merken om deze twee interessante ondersoorten nauwkeuriger te gaan volgen.
Voor overige halsbandprogramma’s bij Rietganzen is informatie te vinden op de algemene kleurring-website.