Het halsbandprogramma voor Kolganzen (1998 – heden)
De Kolgans is de meest talrijke gans in Nederland, en met zijn juichende
roep bepaalt hij het winterse landschap in Friesland, het rivierengebied,
ZW-Nederland en Vlaanderen. Het tomeloze enthousiasme van Helmut Kruckenberg is er de oorzaak van dat
dit programma van de grond is gekomen. Al heel lang vingen de Nederlandse
ganzenvangers voor Alterra Kol- en Rietganzen, die uitsluitend met metalen
ringen werden geringd. Gezien de hoeveelheid werk die het verwerken van zichtwaarnemingen
met zich brengt, hebben we grondig nagedacht alvorens deze Kolganzen ook
met halsbanden te gaan merken. Helmut heeft zich echter garant gesteld om
de waarnemers van informatie te voorzien en de waarnemingen in een database
bij te houden. Op een aparte
Duitse website wordt ook informatie over dit
halsbandprogramma voor de Duitse waarnemers gegeven. Deze
website zal deze zware taak hopelijk gaan verlichten. Het meerendeel van
de Kolganzen is in Nederland geringd, en daarvandaan komen ook de meeste
waarnemingen.
Voor het invoerprogramma hebben we voorlopig alleen een gedetailleerde kaart van Nederland beschikbaar, maar voor andere landen hopen we ook zo snel mogelijk over geschikt kaartmateriaal te beschikken.
Bij de evaluatie van het nieuwe Beleidskader Faunabeheer is de Kolgans een van de belangrijkste soorten.
Waarnemers in Vlaanderen
Het netwerk van de Vlaamse waarnemers wordt aangestuurd door Eckhart
Kuijken en Christine Verscheure. Zij verstrekken alle waarnemers gratis
kaarten met daarop een nauwkeurige gebiedsindeling, en verzoeken
de waarnemers de waarnemingen van Kolganzen aan te geven met gebruikmaking
van hun gebiedsindeling.
Uiteindelijk komen ook deze waarnemingen in onze centrale database terecht,
zodat bij de jaaroverzichten alle waarnemers een compleet overzicht van alle
waarnemingen van hun ganzen te zien krijgen. Ook de mogelijkheid om oude
gegevens achteraf nog te verbeteren bestaat via onze website voor de Vlaamse
waarnemers.
Hoe zien de halsbanden eruit ?
Bart Ebbinge met gans S47 |
Helmut Kruckenberg met gans A05 |
De halsbanden hebben allemaal een inscriptie met drie tekens (één letter die rechtop staat en haaks daarop een dubbele inscriptie van twee letter- of cijfertekens). Steeds dient u de code van boven naar beneden (van de kop naar het lichaam van de gans) af te lezen (zie bijgaande foto’s). Dit betekent dat als de gans van rechts naar links door uw kijkerbeeld graast en zijn hals min of meer horizontaal houdt, dat de dubbele inscriptie gemakkelijk af te lezen is. Graast de gans echter van links naar rechts door uw kijkerbeeld, dat staat deze dubbele inscriptie op zijn kop, en is wat lastiger af te lezen. Ervaren ringaflezers weten hoe hier mee om te gaan. Combinaties als SH, kunnen hierdoor echter ook wel eens als HS worden gemeld. Steeds beginnen dus aan de kopzijde van de halsband. Als voorbeeld hieronder de lichtgroene ('lime') halsband met de inscriptie C08. De C staat apart rechtop en dan van boven naar beneden 08. Graast de gans door uw kijkerbeeld van links naar rechts, dan lijkt de 08 op 80, maar moet toch afgelezen worden als 08, omdat u steeds vanaf de ganzenkop moet beginnen af te lezen.
Lichtgroene halsband C08 | C08 van links naar rechts | C08 van rechts naar links |
De inscripties geeft u aan met drie tekens, eerst de grote letter die rechtop staat, gevolgd door de dubbele inscriptie. De kleur van de halsband (zwart of lichtgroen), kunt u in een aparte kolom aangeven.
Hebben de ganzen erg veel last van de halsbanden?
Hoewel halsbanden omgetwijfeld meer last veroorzaken bij een gans dan pootringen, hebben we toch voor halsbanden gekozen, omdat in het vaak wat langere gras waar Kolganzen grazen, de poten onvoldoende goed te zien zijn. Al heel wat Kolganzen zijn nu al meerdere jaren met hun halsband heen en weer gevlogen tussen Rusland en Nederland, gemerkte Kolganzen komen ook weer met jongen terug, zodat we geen aanleiding hebben om te vermoeden dat de ganzen te veel last van deze halsbanden hebben. Vanzelfsprekend is dat steeds voor onderzoekers een moeilijke afweging. Aan de ene kant wil je dat het te onderzoeken dier zich volledig normaal gedraagt, anders heeft het onderzoek zelf geen zin, maar aan de andere kant moet je het dier wel kunnen herkennen om erachter te komen waar ze heen gaan, en hoe oud ze kunnen worden.
Op bijgaande kaartjes is prachtig te zien hoe geweldig het netwerk van alle waarnemers vrijwel alle plekken waar Kolganzen in West-Europa voorkomen ook afdekt.